Türkiye'de Varlık Yönetim Sektörü
Varlık Yönetim Sektörü dünyada olduğu gibi Türkiye’de de genç olarak nitelendirilebilecek, 20 yıllık geçmişe sahip bir sektördür. BDDK lisansı ile faaliyet gösteren VYŞ’ler, Bankacılık Kanunu ve VYŞ Yönetmeliği ile BDDK düzenleme ve denetimine tabi olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Fiba Holding sektöre ilk yatırımını, Lehman Brothers Inc. ile ortak kurduğu konsorsiyum 2005 yılında TMSF tarafından düzenlenen tahsili gecikmiş alacak ihalesini kazandığında yapmıştır. Daha sonra 2008 yılından itibaren özel bankaların tahsili gecikmiş alacak portföy satışları başlamış ve Gelecek VYŞ ilk özel banka TGA portföyü yatırımını 2008 yılında yapmıştır. 2023 Aralık ayı itibari ile sektörde lisanslı 25 Varlık Yönetim Şirketi bulunmaktadır.
Sektörün fayda sağladığı iki ana paydaş grubu bulunmaktadır; bankalar ve borçlular. Bankalara sağlanan temel faydalar 3 başlıkta toplanabilir; (i) bankacılık bilançosunun sorunlu kredilerden ardındırılması ile TGA rasyolarının düşmesi, sermaye yeterlilik rasyolarının güçlenmesi, kredi notlarının olumlu etkilenmesi ve fonlama maliyetlerinin de iyileştirilmesi, (ii) tahsilat ve hukuki takip gibi hem operasyonel yükü ağır hem de masraflı süreçlerin yükünün bankalardan devir alınması, ve (iii) bankaların mevduat toplamak ve kredi tahsisi gibi ana faaliyet alanlarına odaklanmasına fırsat yaratılması.
Borçlular için sağlanan faydalar ise 4 ana başlıkta toplanabilir; (i) daha esnek, uzun vadeli ve geniş indirim olanakları olan yeniden yapılandırma işlemlerinin gerçekleştirilmesi, (ii) sektöre sağlanan vergi istisnaları sayesinde daha düşük maliyetli çözüm olanaklarının sunulması (iii) borçların konsolide olmasının etkisi ile daha az taraf ile daha etkin ve mümkün çözümlerin hayata geçirilmesi (iv) Risk Merkezi ile entegrasyon sayesinde borç kapatıldığında kredi sicilinde bilgilerin günlük olarak güncellenmesi, borçluların finansal sisteme geri kazandırılması.
TGA satışı, artık gerekli satış sistemlerinin ve süreçlerinin geliştirildiği, finansal ekosistemin entegre bir parçası haline gelmiştir. Ayrıca, yeni mevzuat kapsamında yurt dışı bankalardan ve finansal kurumlardan TGA alımı mümkün hale gelmiştir. Amerika ve Avrupa gibi daha gelişmiş ve uzun tarihçesi olan varlık yönetim sektörüne sahip pazarlar dikkate alındığında TGA satış süreçlerinin portföyün daha erken gecikme dönemlerine doğru genişlemesi beklenebilir. Türkiye’de de “forward flow” adı verilen, erken dönem kredi alacaklarının belli standartlarla oluştuğu durumda VYŞ’nin almayı garanti ettiği satış yöntemi ile satılan portföyler olmuştur.
Regüle edilen bir sektör olması, sektörün işleyişine güveni arttırmaktadır. Bu güven, sektörün sürdürülebilirliğini ve güçlü nakit akışını desteklemektedir. Regülasyon, beklenen yüksek standartları sağlayan Varlık Yönetim Şirketleri için uygun bir yatırım ortamı sağlamaktadır. Temmuz 2021’de yayınlanan VYŞ Yönetmeliği ile daha da yükselen operasyonel, finansal ve kurumsal yönetişim standartları aynı zamanda yüksek bir giriş bariyeri de oluşturmaktadır. Gelecek VYŞ sektörün en eski ve öncü kuruluşlarından biri olarak, regülasyonlar ile uyumlu bir şekilde ve yüksek standartlarla çalışmaktadır. Yeni VYŞ Yönetmeliği uyarınca VYŞ kuruluşu için gereken minimum ödenmiş sermaye tutarı 50 milyon TL’ye çıkartılmış, Mülga VYŞ Yönetmeliği’ne göre, yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcılarında aranan nitelikler yükseltilmiş, iç sistemlerin kurulması ile ilgili daha ayrıntılı düzenlemeler yapılmıştır. Söz edilen değişiklikler sektöre giriş bariyerini yükseltmektedir. Gelecek VYŞ mevcut operasyonel, finansal ve kurumsal yönetim standartları ve 139.700.000 TL ödenmiş sermayesiyle söz edilen değişikliklere hazır durumdadır. Bu standartlar aynı zamanda söz konusu düzenlemelere uymakla yükümlü olan Varlık Yönetim Şirketlerinin itibarını yükselten ve koruyan bir etkiye sahiptir.
Finansal ekosistemin sağlıklı çalışması için önemli bir fonksiyonu yerine getirmektedir. Borçlarını ödemekte zorlanan müşterilere sağlanan esnek, uzun vadeli, indirimli yeniden yapılandırmalar, bankacılık sektörü bilançoları dahilinde yapıldığında banka bilançolarının %85’inden fazlasını oluşturan sağlıklı ve canlı kredi müşterilerini ahlaki erozyona uğratma riskine sahiptir. Ancak, aynı yeniden yapılandırmalar, Varlık Yönetim Şirketleri bilançolarında, hep benzer müşterilerin olduğu şirket çatısı altında yapıldığında, ahlaki erozyon riski minimize edilmektedir.